Р.СЭДДОРЖ: УЛААНБААТАРЫГ УТААГҮЙ БОЛГОХЫН ТУЛД НҮҮРСЭЭ ГОВИОС ЗӨӨХ НЬ ӨМНӨГОВЬЧУУДАД ОЛОН ЭРСДЛИЙГ АВЧИРЧ БАЙНА
Өмнөговь аймгийн Ардчилсан намын дарга, аймгийн ИТХ-ын тэргүүлэгч Р.Сэддоржтой ярилцлаа.
-Удахгүй болох Говийн бүсийн ардчилсан залуусын чуулганаар та бүхэн ямар асуудлыг онцлон хэлэлцэх вэ?
-Ардчилсан намын говийн бүсийн залуусын “Шинэ давлагаа” чуулган Дундговь аймгийн Адаацаг суманд болох юм. Энэ сарын 20-22-ны өдрүүдэд манай залуус чуулна. Говийн бүсийн чуулганд манай Өмнөговийн залуус өргөн бүрэлдэхүүнтэй оролцоно. Дорноговь, Говьсүмбэр, Дундговь, нийслэлийн Багахангай дүүргийн ардчилсан залуус мөн чуулах юм. Өмнөговь бол Монгол Улсын төсвийн орлогын 60-70 хувийг бүрдүүлж байгаа аймаг. Өмнөговь аймгийн нутаг дэвсгэрт Тавантолгой, Оюу толгой, Нарийнсухайт зэрэг уул уурхайн ордуудад үйл ажиллагаа явуулж байгаа.
Нүүрс, зэс, байгалийн баялаг гадагшаа экспортолдог Гашуунсухайт, Шивээ хүрэн гээд хоёр том боомт байна. Уул уурхайн компаниудын үйл ажиллагаа эдийн засагт хувь нэмрээ оруулж байгаа ч нутгийн иргэд, малчдын нүүдэлчин соёл, уламжлалт ахуйд сөрөг нөлөө үзүүлдэг. Уул уурхайн компаниудын зохисгүй үйл ажиллагаанаас шалтгаалсан байгаль орчны асуудал, иргэдийн эрүүл мэнд, боловсрол, хүн амын төвлөрөл, гэмт хэрэг, архидалт зэрэг говь нутагт тулгамдсан олон асуудал бий. Орон нутгийн хөгжил, иргэдийн оролцоо, боловсрол, ажил эрхлэлт зэрэг асуудлаар ч залуус ярилцаж, санал бодлоо солилцохоор төлөвлөж байна.
-Говьд тулгамдсан асуудлын талаар та дэлгэрүүлж ярьж өгөөч?
-Улаанбаатарыг утаагүй болгохоор ажиллаж байгаа нь сайн хэрэг ч сайжруулсан түлш хийх түүхий эд болох нүүрсээ говиос тээвэрлэж байгаа нь говийн зам, нутгийн иргэд, байгаль орчинд халгаатай тусч байна. Нүүрсээ яагаад хотын ойролцоох, төмөр замаар холбогдсон Шарын гол, Багануур, Шивээ овоо, Налайхаас нийлүүлж болдоггүй юм. Өмнөговьчууд 80 жилийн түүхэндээ ганц замтай болсон чинь нүүрс зөөсөөр эвдлээд, осол их гарах болсон. Хүмүүс гэмтэн, амь насаа алдаж, тэмээ мал дайрагдаж байна. Ер нь бол маш хэцүү байна шүү. Байгаль орчинд сөргөөр нөлөөлж байна.
Говьд хамгийн их тулгамдсан асуудал нь ус. Уул уурхайн компаниуд нэг секундэд нэг тонн орчим ус хэрэглэж байна шүү дээ. Тэгэхэд хүүхдүүдэд зориулсан усан бассейн ч байгуулаагүй. Хэдийгээр тэд усаа дахин ашигладаг гэдэг ч говьд хамгийн эмзэг асуудал ус. Гэтэл уул уурхайн нөлөөлөл ороод ирэхээр малчид уух усныхаа төлөө тэмцэхэд хүргэж байна. Малчид усаа булаацалдаад нэгнийхээ аминд хүрсэн тохиолдол ч гарч байсан шүү дээ. Одоо ч байнга энэ асуудлаар маргаан гардаг, зодолддог, зөрчилддөг. 100 метр ухахаас нааш говьд ус гарахаа байсан. Дэлхийн дулаарал, уур амьсгалын өөрчлөлтийн нөлөө ч бий. Үүнд хамгийн ихээр шууд нөлөөлж байгаа хүчин зүйл нь уул уурхай болоод байна. Орхон, Хэрлэн гол үерлэсэн үед хиймэл нуур үүсгээд, эндээсээ ус татах зорилготой Хэрлэн говь, Орхонговь гэсэн төсөл яригдаж байсан. Шууд голынхоо голдиролыг өөрчлөөд ус татах гэж байгаа мэтээр хүмүүст буруу ойлголт өгснөөс болоод энэ төсөл дэмжигдээгүй л дээ. Гадаргын усыг ашиглах төсөл, хөтөлбөр хэрэгжүүлэхгүй бол гүний усаар нүүрс, зэс угаадаг улс дэлхийд зөвхөн Монгол л байна. Усгүй үлдэх үү, уул уурхайтай үлдэх үү гэдэг сонголт тулгарах вий. Үр хүүхдүүдийнхээ хэрэглэх усны нөөцийг өнөөдөр бид бүгдийг нь шавхаад хэрэглэх эрхтэй юу. 2030 он гэхэд говь усгүй болно гэсэн усны эрдэмтдийн гаргасан судалгаа ч байдаг. 2030 он хаяанд ирлээ шүү дээ. Булаг шандууд багасаад, хатаж ширгэж байна. Би аймгийн Засаг даргын орлогч байхдаа 2013 онд бүх уурхайгаар яваад, аймгийн ИТХ-аар гүний усыг уул уурхайн зориулалтаар Өмнөговийн нутагт хэрэглэхийг хориглох тогтоол гаргуулж байлаа. Гэхдээ бөөн дуулиан болоод, тэр шийдвэрийг маань дор нь цуцлуулсан л даа. Тухайн үеийн Засгийн газраас “Та нар цангаад, хатаж үхэх гээд байна уу, уул уурхайн төслүүдийн нэр хүнд уналаа” гэсэн. Дахиж хуралдаж энэ шийдвэрээ хүчингүй болгосон түүхтэй.
-Хүмүүс Өмнөговийг баян аймаг гэж ойлгодог. Дэлхийд алдартай том компани ч энэ аймагт үйл ажиллагаа явуулж байна. Орон нутагт хэр их татварын орлого үлддэг вэ?
-Усны болон газрын төлбөр л орон нутагтаа үлддэг. Бусад нь улсын төсөвт ордог. Өмнөговь аймгийн төсвийг бүрдүүлэлцэж байгаа орон нутгийн ганц компани нь Таван толгой ХК. Би энэ компанийн гүйцэтгэх захирлаар нь ажилладаг. Өмнөговьчууд их ажилсаг хүмүүс. Гүүгээ барьж, ингээ сааж, сүү цагаан идээгээ бэлтгэж, хөдөлмөрийнхөө үр шимээр олонхи нь дажгүй амьдардаг. Мэдээж ядуурал бий. Ядуурлыг хэрхэн шийдэх гарц гаргалгааг хайж байна. Ажлын байр уг нь байхгүй биш, байгаа. Ажилгүй хүмүүсээ сургаж, дадлагажуулан, ажилгүйдлийг бууруулж, ядуурлыг багасгах нь бидний зорилго. Өмнөговь аймгийн Ардчилсан нам 2016 онд ялагдал хүлээсэн. Бид алдаандаа дүгнэлт хийж, 2020 онд иргэдийнхээ төлөө зүтгэнэ. Өмнөговь асар их баялагтай, улсын төсвийг бүрдүүлэхэд том үүрэг гүйцэтгэж байгаа юм бол уг нь манай аймагт ажилгүйдэл, ядуурал гэж байх ёсгүй. Аймгийнхаа хүн амыг хүний дайтай, айлын дайтай амьдруулах бодолтой ажилладаг.
-Нүүрс тээврээс үүдэлтэй, тоосжилтын асуудал бас их сонсогддог?
-Тоосжилтоос шалтгаалсан өвчлөл хүүхдээс авхуулаад хөгшид хүртэл бүх насныхныг хамарсан. Цогтцэций суманд хүүхдүүд унтаж чадахгүй, сумандаа амьдрах аргагүй болж байна. Монголын говь хамгийн хуурай бүс. Энэ бүсэд уул уурхай эрхэлнэ гэдэг асар нарийн зохион байгуулалт шаардана. Мод тарьдаг ч тоосжилтыг бууруулахад нөлөөлж чадахгүй байна.
-Өмнөговийн Ардчилсан намын анхаарал хандуулж байгаа сэдэв юу вэ?
-Манай аймагт төсвийн мөнгийг үрэн таран хийх нь хэрээс хэтэрсэн. Өмнөговь аймгийн энэ жилийн төсөв 208 тэрбум төгрөг. Гэсэн ч гавьтай хийж бүтээж байгаа зүйл ховор. Бид засаг барьж байхдаа орон нутгийнхаа хөрөнгөөр сумд руугаа зам тавьж эхэлсэн боловч 2016 оноос хойш нэмж зам тавьсангүй. Манай намын аймгийн иргэдийн төлөөлөгч нар гурван жилийн турш шаардлага тавьж байж, нэмж 10 км зам л явууллаа. Бидний хувьд одоо байгаа уурхай дээр нэмж уурхай байгуулахыг дэмжихгүй. Байгаа газар талбайгаа аль болохоор орон нутгийн тусгай хамгаалалтад авах бодлого баримтална. Жишээ нь манай Өмнөговьд огт уул уурхайгүй, аялал жуулчлалаар өөрийгөө аваад явдаг Сэврэй сум бий. Аялал жуулчлал, бусад салбаруудаа хөгжүүлэх, эдийн засгаа солонгоруулах чиглэлийг барьж ажиллана. Уул уурхай байгаа газар бүтээн байгуулалт өрнөх ёстой гэж үздэг. Энэ мэт говь нутгийнхны тулгамдсан асуудлыг ардчилсан залуус хэлэлцэх юм. Говийн залуус нутаг орондоо эзэн байхын төлөө хичээж ажиллана.
for sale viagra australia canada pharmacy viagra generic – non prescription viagra alternative
generic viagra scam
https://edcialislove.com/# purchase cialis with paypal
can i take cialis and viagra together
order doxycycline online generic doxycycline – how to buy doxycycline online
Вы можете смотреть Фильмы совершенно
бесплатно Игра в кальмара 1 серия смотреть онлайн смотреть
новинки фильмов 2021 года онлайн в HD качестве и без
регистрации в онлайн кинотеатре
Смотреть фильмы онлайн бесплатно Игра в кальмара 2 сезон 1 серия смотреть онлайн смотреть фильмы 2021 онлайн бесплатно в хорошем качестве
Фильмы из кинотеатра легально Игра в кальмара 3 серия смотреть онлайн
смотреть новинки фильмов 2021 года онлайн в HD качестве и без регистрации в онлайн кинотеатре
Поиск фильмов, новости кино фильм кошмар на улице вязов бесплатно смотреть новинки фильмов 2021 года онлайн в HD качестве и без регистрации
в онлайн кинотеатре
ivermectin cost buy ivermectin
Вы можете смотреть Фильмы совершенно бесплатно форсаж 9 смотреть в хорошем бесплатно списки
лучших фильмов с рейтингом и отзывами
Фильм очень понравился смотреть фильмы дюна в хорошем лучшие
новинки кино 2021 года всегда тут
Миллиарды 5 сезон 12 серия
stromectol tab 3mg ivermectin drug
cost of tadalafil canadian pharmacy tadalafil – tadalafil brand name in india
ivermectin 6 mg tablets stromectol canada
ivermectin otc ivermectin 80 mg
stromectol 12mg online п»їorder stromectol online
ivermectin where to find horse paste ivermectin
hydroxychloroquine sulfate corona hydroxychloroquine buy online uk – hydroxychloroquine sulfate tab 200 mg
Битва Экстрасенсов 22 сезон (2021) смотреть онлайн бесплатно смотреть битву экстрасенсов 21 битва экстрасенсов
hardwaredealz, icloud американская история ужасов 3 redtube, lieferando gutschein
новые танцы на тнт 2 выпуск
новые танцы тнт смотреть новые танцы тнт смотреть
новые танцы на тнт 2021 смотреть
ivermectin new zealand otc ivermectin
etoro, op gg американская история ужасов бесплатно 10 смотреть livetv, kinox
max born, convert2mp3 американская история ужасов 2021 смотреть онлайн hotmail sign in, posteo
clomid online shop ontob com
ivermectin human ivermectin humans – stromectol medication
buy clomid at walmart ontob com
clomid 100mg tablet price ontob com
48967 340814 https://t.me/rasstanovki_po_hellingeru
Новые танцы 6 выпуск
сериал чернобыль смотреть онлайн
50845 461649 http://t.me/psy_9000
canadian drugstore online best ed medicine – prices of viagra at walmart
ivermectin canada oral ivermectin cost
real viagra without a doctor prescription fast ed meds online – erection pills
Дюна 2021 онлайн
Пацанки 6 сезон
Психолог Кулябко
stromectol canada ivermectin 50
ivermectin for sale humans cost of ivermectin 1% cream
ivermectin brand ivermectin for sale – ivermectin 50
сайт
3403
Бестселлер 2021
Блогеры и дороги
buy furosemide lasix 80 mg ontob com
Форсаж 9 смотреть онлайн
Свингеры 2021
2638
Соври мне правду
Кэндимен
Небесная команда
ДЮНА
Дом на другой стороне
Воспоминание
Злое
cialis samples online cialis pills – supreme suppliers cialis
Манифестор Дизайн человека
lasix for sale lasix price ontob com
furosemide 20 mg tablet price furosemide 20 mg tablet buy online ontob com
furosemide tablets 40 mg for sale lasix 500 mg price ontob com
buy online pharmacy canadian pharmacies that ship to us – buy prescription drugs online without
cialis black 800 mg pill house cialis pills – order cialis no prescription
furosemide 80 mg tablets furosemide over the counter ontob com
2042
stromectol tablets buy online
ivermectin cost canada ivermectin tablets – ivermectin 12
70346 941738 https://clck.ru/XEMJK
ivermectin 6mg dosage ivermectin lotion price – buy stromectol uk
чики сериал
buy zithromax without prescription online where to buy zithromax in canada – buy zithromax no prescription
canadian pharmacy online buy cheap prescription drugs online – ed problems treatment
Медиатор 6 серия
buy generic cialis online overnight cialis pills – what is cialis made of
prescription drugs online ed meds pills drugs – natural remedies for ed
canada pharmacy lexapro lexapro 15mg – lexapro 20
в хорошем качестве
Дом Гуччи смотреть онлайн
stromectol for humans ivermectin pills for humans – ivermectin buy
buy zithromax no prescription generic zithromax – zithromax over the counter
where to buy viagra in toronto quickly women on viagra spuvxqe – taking viagra with irregular heartbeat
can you take cialis in the morning and viagra at night do u have to have a prescription to get viagra in onatrio hphanie – price of viagra
what if viagra doesnt work another tablet what happens when women take viagra ViagraCND100Mg – does viagra work on women
viagra/cialis black and gold 800 cialis american express dciocik – cialis australia
walmart cialis pharmacy cheap name brand cialis – generic cialis 20mg x 15 tabs
ivermectin lotion ivermectin tablets for humans – ivermectin 1
cipro buy cipro online – ciprofloxacin order online
ciprofloxacin 500mg buy online ciprofloxacin generic price – ciprofloxacin generic price
buy cialis doctor buy cialis online cheap – canada cialis online
viagra discount blue pill viagra – generic viagra walmart
ed medicine online: ed medication online – canadian drug pharmacy
medications for ed: canadian drug pharmacy – cheap online pharmacy
ivermectin coronavirus ivermectin 400 mg brands – ivermectin for sale
ivermectin 10 ml ivermectin 3mg tablets price – how much is ivermectin
can i buy lisinopril in mexico lisinopril for sale – lisinopril in mexico
natural help for ed best canadian pharmacy online – online pharmacy store
ed treatment drugs buy prescription drugs without doctor – pharmacy open near me
best place to buy generic viagra online: viagra 100mg price – viagra over the counter walmart
100mg viagra: viagra – where can i buy viagra over the counter
viagra cost per pill https://viagrabng.com/# 100mg viagra