-Үндсэн хуулийн өдөр болж өнгөрлөө. Ардчилсан Үндсэн хуультай болсноос хойш 28 жил өнгөрчээ. Эндээс ярилцлагаа эхлэе…
-Ардчилсан хувьсгалын 30 жилийн түүхэн дэх томоохон үйл явдлуудын нэг нь Ардчилсан Үндсэн хуулийг баталсан явдал байсан. Тухайн үед Ардын их хурал гэх 400 гаруй депутаттай том парламент 70 гаруй хоног тасралтгүй хуралдаж, нэлээд эрсдэл хүлээж байж, ардчилсан Үндсэн хуулийг баталж байлаа. Би энэ хуулийг туйлын төгс төгөлдөр сайн хууль гэж хэлэхгүй. Гэхдээ өнгөрсөн 28 жил Монголын улс төр, нийгэм, эдийн засаг гээд бүхий л салбарт ардчилсан Үндсэн хууль өөрийнхөө гүн гүнзгий ул мөрийг үлдээж чадсан. Социалист тогтолцооноос өнөөдрийн зах зээлийн эдийн засаг, хүний эрх, эрх чөлөө, тусгаар тогтнолыг бий болгож, нийгмийн бүтцийг бий болгож, эрх зүйн зохицуулалтыг гол хийсэн зүйл нь энэ Ардчилсан Үндсэн хууль. Энэ Үндсэн хуулийн ач холбогдлыг үнэлж баршгүй. Яалт ч үгүй Монгол Улс бол тусгаар тогтносон ардчилсан орон гэдгээ энэ хуулиар баталгаажуулсан.
-Энэ удаагийн парламент Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт орууллаа. Та энэ шинээр батлагдсан Үндсэн хуулийг хэрхэн хардаг вэ?
-Би энэ нэмэлт, өөрчлөлтийг туйлын сайн өөрчлөлт гэж харахгүй байгаа. Яахав өөрчлөлт оруулахын тулд хийсэн өөрчлөлт гэж хэлбэл нээх буруудахгүй байх. Анхны төсөл нь орж ирж байхад авч болохоор хэд хэдэн заалтууд байсан. Бүгдийг нь унагааж, хассан. Энэ нэмэлт, өөрчлөлтөөр үндсэндээ ерөнхий сайдын эрх мэдлийг өргөжүүллээ. Өөр шинэ соргог, реформын хэмжээнд өөрчлөлт хийх хэмжээнд Үндсэн хуулийн өөрчлөлт хийж чадсангүй.
-Иргэдийн тэтгэвэр барьцаалсан зээлийг төрөөс нэг удаа төлөх хуулийг баталлаа. Ардчилсан нам бол хувь хүний эрх чөлөө, хуулийн засаглал, чөлөөт зах зээл, иргэний нийгмийн зарчимд суурилсан тогтвортой хөгжлийн төлөөх баруун төвийн нам шүү дээ. Тэгэхээр энэ асуудал дээр сөрөг хүчний зүгээс эсэргүүцсэн өнцгөөр хандах байсан юм биш үү?
-Би бол байр сууриа хэлсэн шүү дээ. Зээлийг тэглэхээс өөр маш олон хувилбар байсан. Нэгдүгээрт, ахмадын тэтгэвэр, тэтгэмжийг нэмэгдүүлэх, тэтгэврийн доод хэмжээг тогтоох, зээлийн хүүг тэглэх гэх мэт. Аль нь ч байсан энэ бол нөгөөх халамжийн нэг хэлбэр шүү дээ. Өөр хувилбараар явсан бол илүү оновчтой байсан байх. Хоёрдугаарт, өдгөө ямарваа нэг зүйлийг угаар нь тайраад хаячихаж болдоггүй. Аливаа юмыг үе шаттай хэрэгжүүлж байж, тодорхой үр дүнд хүрдэг. Үүнтэй адилхан нийгмийн хүнд нөхцөлд, тэр дундаа нийгмийн хамгийн эмзэг хэсэг болох ахмад настнуудын тэтгэвэр тэтгэмжтэй холбоотой асуудал дээр болгоомжтой хандах ёстой.
-Та Хүн амын хөгжил, нийгмийн хамгааллын сайд байсан хүн. Тэтгэврийн зээлийг тэглэх асуудлыг хэрхэн харж байгаа вэ?
-Нийгмийн хамгааллын асуудал бол хамаагүй оролдож, популист маягаар хандаж болдог сэдэв биш. Тиймээс үүнийг маш сайн судалж, тооцож, бодож, эдийн засгийнхаа бодит нөхцлийг зөв судалж, ахмадуудынхаа эрх ашгийг зөв тооцоолж шийдэх ёстой. Би тэтгэврийн зээлийг тэглэх асуудлаар өөрийн байр суурийг илэрхийлсэн. 2017 онд Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Х.Баттулга Ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвшиж байхад Ардчилсан нам иргэдийн оюутны зээл, цалингийн зээл, тэтгэврийн зээл гээд маш олон зээлийг хөнгөвчлөх буюу тэглэх захиа, даалгаврыг өгч байсан. Энэ захиа даалгаврыг хэрэгжүүлэх ажлын нэг хэсэг гэж харж, халамж талаасаа биш Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн хувьд хийж болох хувилбар юм уу гэж дэмжиж байр сууриа илэрхийлсэн. Одоо ч тэр байр сууриндаа хэвээрээ байгаа.
-Тэтгэврийн зээлийг тэглэх процессийг хэрхэн харж байгаа вэ. Иргэдийг ялгаварлан гадуурхаж байна гэж ярих юм?
-Эрх баригчдын гаргаж байгаа үйлдэл нь буруу явчих вуу даа гэж харж байна. Нэг хэсгийнх нь зургаан сар хүртэлх зээлийг нь чөлөөлөөд нэг хэсэгт нь ганцхан сая төгрөгийн ваучер 2021 оны тавдугаар сард олгохоор болсон. Энэ бол Үндсэн хуулийн талаас аваад үзсэн ч илт тэгш бус хандаж буй хэрэг л дээ. Өнөөдөр зээл авсан нь хожоод, давуу эрх эдэлж зээлээ тэгүүлж, зээл аваагүй, өөрийнхөө тэтгэвэр тэтгэмжийг амьжиргаандаа зөв тооцож, хүргээд явж байсан хэсэг нь хохироод үлдэх ийм нөхцөл үүсчихлээ гэж харж байна. Үүнийг төр эргэж харах ёстой. Би зөвхөн тэгшитгэх гэдэг утгаар нь ярих гээд байгаа юм биш. Тэтгэврийн 400 орчим мянган иргэнээ алагчилж болохгүй. Эдгээр иргэдийн хувьд бол Салхитын мөнгөний ордыг эргэлтэд оруулах замаар бонд босгож, тэрнээсээ эх үүсвэрээ бий болгож, тэтгэврийг тэглэх гэж байгаа бол ямар нэг алагчлалгүйгээр бүгдэд нь тэгш хүртээх энэ зарчим уг нь зөв байсан юм. Нэг талдаа харахад нийгмийн халамжийн асуудал яригдаад байгаа мэт боловч нөгөө талдаа хүний эрхийн асуудал яригдаад байгаа байхгүй юу. Нэг хэсэг нь төрийн бодлогоос хожиж байдаг. Нөгөө хэсэг нь төрийн бодлогоос болж, хохирч байж болохгүй. Манай намын үзэл баримтлал бол хувь хүний эрх чөлөө, хувийн өмчийг дээдэлсэн баруун төвийн үзэл баримтлалтай нам шүү дээ. Хувь хүний эрх чөлөө гэдэгт төрөөс явуулж байгаа аливаа дэмжлэгт бусдын адил тэгш хамрагдах эрхтэй.
-МАН-ын дарга У.Хүрэлсүх 2020 оны сонгуульд нэр дэвшиж байгаа гишүүдээсээ хандив авахгүй гэж мэдэгдлээ. Энэ талаар та ямар байр суурьтай байна вэ?
-Дэлхий дээр, ямар ч улс оронд улс төрийн нам мөнгө, санхүүгүй сонгуульд орно гэж байдаггүй юм аа. Энэ бол дэлхийд байхгүй үзэгдэл. Эрх барьж байгаа намын дарга, Монгол Улсын Ерөнхий сайд ийм мэдэгдэл хийсэн нь өөртөө байгаа эрх мэдэл, хөрөнгө мөнгө, давуу талдаа хэт эрдэж, бардсан хүний үг гэж харж байгаа. Нэг үгээр эд нар нэр дэвшигчдээсээ ямар нэгэн хөрөнгө, хандив, татвар босгохгүйгээр төсөв, төрийн мөнгөөр бид сонгуульд оролцоно гэж зарлаж байгаагаас ялгаагүй. Зүгээр л утга агаар нэг. Шинэ баян цээж баян гэж ярьдаг. Шинэ баяны дүр төрхөөр “Бид нарт нэр дэвшигчдээсээ тав, арван төгрөг аваад байх шаардлага алга. Тэртээ тэргүй бид нарт хэдэн зуун тэрбумаараа хангалттай мөнгө байна. Тийм болохоор бид нэг ч төгрөг авахгүй” гэж хэлж байна л даа. Нөгөө талдаа ард түмнээ доромжилж байна. Бид нар хэн нэгэн нэр дэвшигчид ямар нэгэн хариуцлага үүрүүлэхгүйгээр та нарын татварын мөнгөөр бид нар сонгуульд орно гэж зарласантай адилхан.
-Уг нь хандив гэдэг улс төрийн намуудын хувьд эрүүл үзэгдэл биз дээ?
-Манай нам нэр дэвшигчдээсээ хандив авна гэдгээ мэдэгдсэн. 100 сая төгрөг босгож чадахгүй бол УИХ-д нэр дэвшээд яах юм бэ. Яахав мөнгөгүй сонгууль хийж болох л байх. Гэхдээ Сонгуульд оролцох урсгал зардал гэдэг зүйл бий. Машин бензинээр явна, тэр олон байшингуудад нь ус, тог, халаалт хэрэгтэй. Намын аппаратын цалин гээд л мөнгө зайлшгүй хэрэг болно шүү дээ. Улс төр гэдэг мөнгө. Тэр мөнгөө энэ олон орд болон ЖДҮ, 60 тэрбум, хөдөлмөр эрхлэлтийн сангийн мөнгө, концесс гээд авлигаар бид бүрдүүлчихсэн гээд байгаа юм уу. Ямар ч нам хандив цуглуулдаг. Бид тэр хандиваа ил тод зарласан. Энэ бол эрүүл үзэгдэл. Энэ мэдэгдэлтэй холбоотойгоор МАН-ын сонгуульд оролцсон зардал мөнгийг төр, ялангуяа Сонгуулийн ерөнхий хороо, аудитын байгууллага маш нарийн хяналт тавих ёстой гэж харж байгаа.
-Ардчилсан нам нэр дэвшигчдээ ямар шалгуураар сонгон шалгаруулах вэ?
-Нэр дэвшихээ илэрхийлсэн горилогчид маань тодроод явж байгаа. Эдгээр хүмүүст, тодорхой хугацаанд үйл ажиллагааны хамтран ажиллах гэрээ байгуулсан. Гэрээнд заасан тодорхой үүргүүд байгаа. Сонгуулийн хуулиар нэр дэвшигчдийн хугацаа ойртсон өдөр гэрээгээ дүгнэнэ. Манай намын үндсэн дүрмээр Сонгон шалгаруулах хороо гэж Үндэсний бодлогын хорооны дэргэд байгууллага байдаг юм. Сонгон шалгаруулах хороо, төв намын эрхлэх газар хамтраад горилогчид буюу нэр дэвшихээ илэрхийлсэн гишүүдтэй байгуулсан гэрээгээ дүгнэнэ. Хувь хүний боловсрол мэдлэг, давуу тал, улс төрчийн хувьд рэйтингийн үзүүлэлт гээд хэд хэдэн зүйл харж байж сонгон шалгаруулах хороо нэрсээ гаргана. Тэр нэрсийг би намын даргын хувьд хянана. Ингээд Үндэсний бодлогын хороо хуулиараа шийдвэрээ гаргана даа.
Эх сурвалж:”ӨДРИЙН СОНИН”
Сэтгүүлч: Б.АМАРТҮВШИН
generic cialis tadalafil
how to get female viagra
where can i purchase acyclovir
where can i buy oral ivermectin
expired zithromax
ivermectin 4000
ivermectin rx
bupropion xl
viagra for premature ejaculation viagra online mexican pharmacy – xanax with viagra
can i buy viagra online without percription
buy cheap metformin
tadalafil online canada
priligy pills over the counter
purchase cialis
http://edcialislove.online# generic cialis 200 mg
how to buy generic cialis online
ivermectin 1mg
where can i order cialis online
trazodone 434
buy sildenafil in mexico
https://edcialislove.online# generic cialis 40 mg
cialis canada generic
buy generic tadalafil
metformin generic
generic daily cialis online
best price generic cialis 20 mg
tadalafil 10 mg without a prescription
prednisone 10 mg tablets prednisone for sale – how can i get prednisone
order viagra online paypal
where to buy cheap viagra pills
Смотреть фильмы онлайн в хорошем качестве 1080p
Игра в кальмара 1 серия смотреть онлайн лучшие новинки кино 2021
года всегда тут
viagra for sale in united states
buy prednisone online australia
viagra online safe
price cialis canada
ivermectin 10 ml
buy cialis
online doxycycline order doxycycline 100mg without prescription – buy doxycycline 100mg
Поиск фильмов, новости кино смотреть фильм дюна в хорошем качестве онлайн фильмы 2021 года,
список новинок.
viagra pharmacy over the counter
Миллиарды 5 сезон 12 серия
india tadalafil comparison
tadalafil 5 mg coupon
clindamycin without a prescription
aurogra tablets
where can you purchase propecia
cheap cialis fast
generic cialis where to buy
medicine hydrochlorothiazide 12.5 mg
buy ivermectin pills buy stromectol tablets – ivermectin cream 1%
stromectol 3 mg tablet ivermectin tablets for sale
best price usa tadalafil
stromectol pills
average price of cialis daily
ivermectin over counter uk ivermectin australia
ivermectin tablets order buy stromectol tablets – generic ivermectin for humans
aurogra tablets
canadian pharmacy tadalafil 20mg
amoxicillin for stomach infection
tadalafil dosage 40 mg
where can you buy cialis online
modafinil canada cost
disulfiram 500 mg tablet
stromectol uk ivermectin over the counter
ivermectin over the counter canada ivermectin uk
новые танцы 4 новые танцы на
тнт 2021 смотреть танцы новый сезон 2021 новые
танцы 1
stromectol drug
can you buy cialis over the counter in uk
hydroxychloroquine sulfate australia plaquenil medicine – hydroxychloroquine sulfate buy
stromectol in canada stromectol liquid
Битва Экстрасенсов 22 сезон (2021) смотреть онлайн бесплатно битва экстрасенсов смотреть онлайн бесплатно битва экстрасенсов лучшее
stromectol cost stromectol for humans
immobilienscout24, skribbl io американская история ужасов 2021 смотреть онлайн backmarket, sparda bank
новые танцы на тнт 2021 смотреть
бесплатно новые танцы 1 выпуск новые танцы на тнт 2021 смотреть новые танцы на тнт 1 выпуск
ivermectin 250ml buy ivermectin for humans uk
ivermectin uk ivermectin 3mg tablets price
op gg, raspberry pi 4 американская история ужасов дата twich, dkb
login
crazy factory, hotmail sign in американская история ужасов 10 сезон выход серий doctolib,
lieferando gutschein
buy tadalafil 10mg india canada tadalafil generic – tadalafil capsules 21 mg
buy cialis nz
stromectol 12mg
buy clomid without a prescription ontob com
sildenafil online singapore
accutane price in india
where to buy viagra online safely
clomid 25 mg price ontob com
cost cialis canada
generic plaquenil plaquenil hydroxychloroquine cost – cost of plaquenil in mexico
how to get viagra tablets
clomid prescription cost ontob com
Новые танцы 6 выпуск
tadalafil order online no prescription
сериал чернобыль смотреть онлайн бесплатно
61592 388581 https://t.me/rasstanovki_po_hellingeru
92615 549159 https://t.me/psy_9000
generic tadalafil in us
cialis medication price
female viagra india online
ed aids natural ed remedies – what is the best ed drug
cost of stromectol medication ivermectin buy australia
online tadalafil canada
ivermectin ireland
ivermectin iv buy stromectol uk
Фильм Дюна 2021 Dune смотреть онлайн
Пацанки 6 сезон
Психолог Яржемская
cheap erectile dysfunction pills injectable ed drugs – best male enhancement pills
ivermectin lotion for lice buy ivermectin for humans uk
ivermectin 50 ivermectin for humans – how much is ivermectin
cost of ivermectin 1% cream stromectol 15 mg
смотреть фильм
7196
Бестселлер 2021
Генератор Дизайн человека
purchase oral ivermectin cost of ivermectin – ivermectin gel
Форсаж 9 2021 года
lasix for sale buy lasix 100 mg ontob com
Свингеры 2021
cialis on line new zealand generic cialis florida – generic cialis pills
2640
Соври мне правду
Небесная команда
Дом на другой стороне
Кэндимен
Воспоминание
Злое
furosemide cost furosemide 20 mg cost ontob com
viagra without a doctor prescription usa buying viagra online – buy real viagra online
goodrx lasix buy lasix online no prescription ontob com
furosemid 20 mg buy furosemide ontob com
mexican viagra viagra without a doctor prescription usa – buy viagra online usa
furosemide 20 mg price furosemide 40 ontob com
2107
viagra 100mg price buying viagra online – buy generic 100mg viagra online
ivermectin lotion price
03471 607985 https://clck.ru/XEMJK
propecia for sale propecia 5 mg – buy propecia canada
finasteride propecia – cost of propecia
чики 2 сезон
over the counter prednisone medicine over the counter prednisone pills – prednisone for sale online
Медиатор 6 серия смотреть онлайн 2 сезон
buy clomid 50mg buy clomid – clomid
purchase clomid online buy clomid – clomid 100 mg tablet
cialis no persription cialis discounts – is 20mg cialis equal to 100mg viagra
buy lexapro without a prescription online where can i buy lexapro online – lexapro coupon
stromectol online canada ivermectin 50 mg – generic ivermectin
herbal ed remedies prescription drugs online without doctor – discount prescription drugs
бесплатно
Дом Гуччи смотреть онлайн
natural ed medications prescription drugs online without – ed trial pack
ivermectin uk best price on ivermectin pills – stromectol buy uk
ivermectin 5 mg price ivermectin for sale humans – ivermectin cost
amoxicillin brand name amoxicillin price without insurance – where to buy amoxicillin 500mg
viagra paypal in australia mustang viagra ViagraCND100Mg – viagra 100 mm
viagra professional or viagra super active what is better best viagra alternatives ViagraCND100Mg – best viagra deals from india
generic cialis india hvtsgeahdfaibeBtjvecogu buy cialis with no persciption – buy cialis onlin e
which one is better viagra cialis or laverta cialiscanada CialisCND20Mg – purchase cialis with paypal
ivermectin 18mg stromectol for sale – stromectol covid 19
lasix tablet lasix 20 mg – lasix 40 mg
buy cialis online overnight buy cialis rush – buy cialis cheap canada
generic viagra walmart viagra discount – best place to buy viagra online
viagra over the counter 100mg viagra – buy real viagra online
cheap pills online: buy canadian drugs – ed clinics
ed aids: viagra without doctor prescription amazon – canadian online pharmacy
http://ivermectinstr.com/# stromectol generic
stromectol 3 mg tablets price ivermectin buy – ivermectin 5 mg
ivermectin 1mg where to buy stromectol online – ivermectin pills human
impotence pills ed drugs online from canada – international online pharmacy
non prescription ed drugs buy generic ed pills online – legitimate online pharmacy
best place to buy viagra online: viagra – online doctor prescription for viagra
how much is viagra: cost of viagra – best place to buy generic viagra online
amoxicillin 500mg prescription buy amoxil – amoxicillin 500 coupon
cheap viagra online https://viagrabng.online/# viagra over the counter